Презентация Қышқылдық және негіздік теориясы. Қанның рН анықтау жолдары. Қанның буферлік үйесі онлайн

Содержание слайда: Қ. А Яссауй атындағы қазақ түрік университеті СӨЖ Тақырыбы: «Қышқылдық және негіздік теориясы. Қанның рН анықтау жолдары. Қанның буферлік үйесі. »

Содержание слайда: Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім. Қышқылдық және негіздік теориясы. Қанның рН анықтау жолдары. Қанның буферлік үйесі. Пайдаланылған әдебиеттер.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Қышқыл және негізге анықтама. Швед ғалымы Сванте Аррениус 1887 жылы гипотеза ретінде электролиттік диссоциялану теориясын ұсынған. Қышқыл- суға ерігенде сутек иондарына ыдырайтын заттар, ал дәлірек айтсақ қышқылдық дәм, индикаторға әсерін, химиялық қасиеттерін сипаттайтын гидроксоний ионын түзетін заттар. Негіз- суда ыдырағанда гидроксил ионын түзетін заттар.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Қышқылдар мен негіздердің протолиттік теориясы. Бұл теория бойынша қышқылдар мен негіздерді протолиттер деп, ал олардың бірімен- бірі әрекеттесуін протолиттік тепе-теңдік дейді. Бұл теорияны Бренстед- Лоури деп те атайды. Осы теория бойынша қышқылдар дегеніміз- сутек ионын беретін молекула. Ал негіздер дегеніміз- сутек ионын қосып алатын молекулалар.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Льюистің теориясы Алдыңғы теориямен салыстырғанда мағынасы кеңірек. Льюис ұсынған теория бойынша, қышқыл деп электрон жұбын қосып, коваленттік байланыс түзе алатын зат. Ал негіз электрон жұбын беретін зат. Қышқыл мен негіздің әрекеттесуі, бұл теория бойынша донорлық- акцепторлық тип бойынша коваленттік байланыс түзе алады.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Пирсонның принципі бойынша “жұмсақ” және “қатты” негіз бен қышқыл теориясы Ол қышқылдар мен негіздерді “қатты” және “жұмсақ” деп екі топқа бөлді. Қатты негіздер- электртерістігі жоғары, полюстігі төмен, оңай тотықпайтын молекулалар. Жұмсақ негіздер- электртерістігі төмен, полюстігі жоғары, тотығуға оңай молекулалар. Қатты қышқылдар-полюстігі төмен, электртерістігі жоғары, оң зарядтылығы басым, акцепторлық атомдардың мөлшері кішкене Льюис қышқылдары. Жұмсақ қышқылдар- электртерістігі онша жоғары емес, оң зарядтылығы да көп емес, акцепторлық атомның мөлшері үлкен Льюис қышқылдары.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Биологиялық сұйықтарда ортаның қышқылдығы маңызды орын алады. Сау адамның артерия,қаны плазмасының рН-7,4. Адам организмінде осы сутектік көрсеткіштің 0,2-0,3 –ке қана өзгерісі ауыр науқасқа ұшыратуы мүмкін. Биологиялық сұйықтарда ортаның қышқылдығы маңызды орын алады. Сау адамның артерия,қаны плазмасының рН-7,4. Адам организмінде осы сутектік көрсеткіштің 0,2-0,3 –ке қана өзгерісі ауыр науқасқа ұшыратуы мүмкін.

Содержание слайда: Қанның буферлік жүйесі. Буферлік жүйе- адамның қан жүйесінде сутектік көрсеткішті реттеп отырады. Бұл жүйенің негізгі қасиетінің бірі ортаға қышқылдың, сілтінің қосылуына немесе сұйылуына қарамастан сутектік көрсеткішті тұрақты етіп отырады. Бұл жүйе құрамына байланысты бірнеше түрге бөлінеді: Әлсіз ыдырайтын қышқыл+ осы қышқылдың күшті негізбен түзетін тұзы(Н2СО3+NаНСО3) Әлсіз негіз + осы негіздің күшті қышқылмен түзетін тұзы (NН4ОН+NН4СІ) Екі тұздан тұратын(Nа2НРО4+NаН2РО4) Амфотерлі (Н3N-СН2-СОО*)

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Буферлік жүйенің рН-ы жаңадан түзілетін қышқыл мен негіз концентрацияларының қатынасына тікелей байланысты. Буферлік жүйенің рН-ы жаңадан түзілетін қышқыл мен негіз концентрацияларының қатынасына тікелей байланысты. Әрбір буферлік жүйеде буферлік сыйымдылық жеген болады. Осы сыйымдылық неғұрлым көп болса, ерітіндінің рН өзгертпей, соғұрлым көп қышқыл мен негіздің эквиваленттік мөлшерін қосуға болады. Буферлік ерітіндінің сутектік көрсеткіші Гендерсон- Гассельбахтың теңдеуі арқылы анықталады. Бұл теңдеу бойынша әлсіз қышқыл мен негіздің ыдырау константалары қолданылады.

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Қорытынды: Аррениус  теориясы бойынша (сулы ерітіндідегі электролиттік диссоциация сипаты бойынша): қышқылдар дегеніміз сулы ерітіндіде диссоциацияланғанда сутек (Н-) пен қышқыл қалдығы иондарын түзетін қосылыстар: H2SO4 → 2H+ + SO42-  негіздер дегеніміз сулы ерітіндіде диссоциацияланғанда гидроксид (ОН-)  пен металл иондарын түзетін қосылыстар: NaOH → Na+ + OH- Адам мен жоғары сатыда дамыған жануарлар қанының әрекетшіл ортасы өлсіз сілтілік болады (рН-7,35-7,45). Бұл көрсеткіш сутегі (Н+) жөне гидроксил иондары (ОН ) мөлшерінің ара қатынасымен анықталады. Артерия қанының рН-7,45, ал вена қанының рН-ы ұлпалардан көмір қышқыл газының сіңірілуімен байланысты 7,35 шамасында сақталады. Зат алмасу процесі барысында қанға көмір қышқыл газдың, сүт қышқылының т.б. қышқыл алмасу өнімдерінің бөлінуіне қарамастан қанның әрекетшіл ортасы тұрақты жағдайда сақталады.

Содержание слайда: Қолданылған әдебиеттер: 1.М.И Ибраев, К.А Сарманова “химия негіздері” Алматы: Рауан 1990ж. 2.Ф.Л Вайзман Санк-Петербург “химия” 1995ж. 3.Ә.К Патсаев, С.Ж Жайлау “Органикалық химия негіздері”, Алматы, “Білім” 1996ж.