Презентация Өндірістік улар және олармен улану онлайн

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Ағзаға әсер ету қасиеттері бойынша: 1) Тұншықтыратын: — қарапайым тұншықтырғыш, демалатын ауадан (азот, сутегі, гелий)оттегін қысу; — химиялық әсерету, жасуша мен қан арасында газ алмасудың бұзылуы (СО, синилді қышқыл); 2) Тітіркендіргіш — өкпе немесе демалу жолдарының сілемейлі қабықшасының тітіркенуі. 3) Ұшпа анашалар: — қанға түскеннен кейін жүйке жүйесіне әсер етеді: — соңы толық анықталмаған анаша заттары (эфирлер, майлы, азот тұнбасы); — ішкі ағзаға кері әсер ететін заттар (галагенөндіретін майлы қатар); — қан жүйесіне әсер ететін заттар (араматты көмірсутектер); — жүйке жүйесіне әсер ететін заттар (алкаголь, майлы қатардағы күкіртті қосылыстар); — қанға және қан айналымына әсер ететін органикалық азотты қосылыстар (анилин, нитробензол). 4) Әртүрлі әсер ететін металлорганикалық және бейорганикалық қосылыстар (сынап, қорғасын, фосфор).

Содержание слайда: Зақымдануына байланысты: — нейтротропты; — гепатотропты; — невротоксикалық; — кардиотоксикалық; — қан уы. Спецификалық әсеріне байланысты: — аллергендер; — тератогенднр; — мутагендер; — супермутагендер; — концерогендер (күшті, әлсіз, орташа). Қауіптілігіне байланысты (класстар): 1- төтенше қауіпті (Be, Cd, Pb, Hg, Tl). 2- жоғары қауіпті (Sb, As, Ba,Se), 3- жай қауіпті (Cr, Ag, Al), 4- азғана қауіпті (Cu, Fe, Mn, Zn, Ni, Ge, Sr, Rb, Cs).

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Қазіргі токсикологияда үш негізгі бағыттары бар:

Содержание слайда: Теориялық токсикология — экзогенді химиялық огенттермен осы жүйенің араласу процесстері байқалатын, тірі жүйедегі әртүрлі түр өзгерістерінің жоғалуын немесе дамуын, араласу механизмі мен заңдылықтарын, формасын, түрін, оқытады.Қоршаған ортаның химиялық компоненттерінде адамзатқа қолайлы экологиялық бағыттардың жасалуы оның жетістіктеріне жатады. Профилактикалық токсикология – адам айналасындағы өндірісті немесе өндірісті емес ортаның химиялық құрамының антропогенді және табиғи өзгеруі адамда химиялық этнология (химиялық аурулар) ауруларының пайда болуын ескертетін бағыттар. Профилактикалық токсикология ҚО әртүрлі химиялық қосылыстардың токсико-гигиеналық әдістері мен принциптерін, сонымен қатар тікелей немесе жанама байланыс жасайтын ғылыми негізді құрайды және зерттейді.

Содержание слайда: Профилактикалық токсикология ҚО әртүрлі химиялық қосылыстардың токсико-гигиеналық әдістері мен принциптерін, сонымен қатар тікелей немесе жанама байланыс жасайтын ғылыми негізді құрайды және зерттейді. Профилактикалық токсмкологияның зерттеу әдістері болып: — жануарларға тәжірибе; — химиялық агенттермен байланыс жасайтын адамдарды бақылау; — клиникалық бақылау кезінде адамдарда, агенттермен байланысынан кейін сол немесе басқа потологияның пайда болғанын байқаймыз. Профилактикалық потология келесі түрлерге бөлінеді: — коммуналды; — тағамды; — өндірісті; — ауылшаруашылық; — тұрмысты; — касметикалық.

Содержание слайда: Адам ағзасына улардың түсу жолдары Өндірісте адам ағзасына удың түсуі тыныс алу жолдары мен тері қабаты арқылы жүзеге асады. Ішек-қарын жолы арқылы өте сирек түседі. Өндірістік улану көп жағдайда токсиндік, газды, буды, тұманды, аэрозолдарды жұту барысында болып жатады. Бұған өкпе ұлпасының газды тез арада қабылдауға бейімділігі осылайша удың қанға жедел тарауы себеп болады. Экотоксикология – өндірістік уларды зерттейтін пән болып табылады. Ол өндірістік улардың ағзаға әсер етуін, қауіптілігі мен зияндылық деңгейін, гигиеналық тазалық сақтау нормативтері шараларын ұйымдастырып, нұсқау беріп отырады. Өндірістік улар қатарына көп жағдайда, шикізаттық, аралық және өндірістің қалдық өнімдері жатады, сондай-ақ қоспалар, қосалқы заттар да өндірістік улар қатарына жатады. Мысалы, химиялық зауыттарда шикізат ретінде бензол, күкірт көміртегі, анилин, хлор және басқа да улы заттарды қолданады.

Содержание слайда: Удың тері арқылы түсуі тек терінің ерітінділермен ластануынан ғана емес, токсиндік заттардың шаң-тозаңымен де түседі: соңғылары тері арқылы және ауада токсиндік газ бен бу болған жағдайда сіңіріледі, өйткені тері тыныс алу процесіне қатысады. Тері арқылы түсу майда және май тәріздес заттарда (липоидтер/еритін көмірсутегі, хош иісті аминдер, бензол, анилин, эфир байланысы арқылы түзілетін) еритін токсиндік заттар маңызды мәнге ие болады. Бұл заттар үшін олардың ауадағы төменгі концентрациясы қарастырылады, тері қабатын қорғау шаралары, жұмыстан соң душ қабылдау міндеті қойылған. Удың ас қорыту жүйесі арқылы түсуі түрлі себептермен жүзеге асады. Оның ең юасты түрі токсиндік заттарды жұтқыншақ пен тыныс алу жолының жоғарғы жағында шаң түрінде кездесуі болып табылады. Оның жартысы сіңіріліп, асқазанғатүседі. Удың асқазан мүшесіне түсуі оның шырышты қабатын, секрецияны бұзуы ықтимал. Соңында улар көп мөлшерде қанға түсіп, бауыр тосқауылы арқылы өтеді. Бауыр уды зиянсыздандырудың ең активті мүшелері болып табылады, бірақ удың әсерін айналып өте алмайды.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Ағзаға әсер ету дәрежесі бойынша зиянды заттар 4 қауіптілік классына бөлінеді:

Содержание слайда: Химиялық заттың улылық және қауіптілік дәрежесінің параметрін зерттейтін өнеркәсіптік токсикологияның тарауы – токсикометрия деп аталады. Өндіріс жағдайында адам бір фактордың ғана емес, сондай-ақ әр түрлі факторлардың күрделі кешенінің әсеріне ұшырайды. Өнеркәсіп уларының аралас (біріккен), кешенді, бірлесе жүретін (сочетанное) әсерлерін ажыратады. Бірнеше улардың бір мезгілде немесе бірінен соң бірі ағзаға бір жолмен түсіп, әсер етуін әсері аралас әсері деп атайды. Аралас әсерінің келесі түрлерін ажыратады: 1. Аддитивті әсері – аралас әсерлерінен туындаған эффектілердің жинақталған феномені. Бұл кезде қоспалардың қосынды әсерлері әсер ететін құрамдастары әсерінің қосындысына тең болады. 2. Күшейтетін әсері (синергизм) – эффектісінің күшеюі, бұл әсері кезінде құрамдастары әсерінің жай қосындыларына қарағанда, қоспалардың қосынды әсері артық болады; 3. Антагонистік әсері - аралас әсерінің эффектісі құрамдастары әсерінің жай қосындылары кезінде күтілетін эффектісінен аздау болады. 4. Тәуелсіз әсері - аралас әсерінің эффектісі әрбір удың жеке әсерінің эффектісінен айырмашылығы болмайды. Ең уытты заттың әсері басым болады.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Өнеркәсіптік заттардың әсер етуі кезінде белгілі патологиялық үрдістердің-қабыну, дистрофия, сенсибилизация, фиброз, жасушаның хромосамалық аппаратының зақымдануы, канцерогенді әсері және т.б. ішінен кез-келгені дамуы мүмкін. Бұл кезде әрбір заттың өзіне тән, меншікті ағзаға әсері де болады, сондай-ақ өзі жататын химиялық класына (тобқа) тән қасиеттерінің әсерін де көрсетеді. Өнеркәсіптік заттардың әсер етуі кезінде белгілі патологиялық үрдістердің-қабыну, дистрофия, сенсибилизация, фиброз, жасушаның хромосамалық аппаратының зақымдануы, канцерогенді әсері және т.б. ішінен кез-келгені дамуы мүмкін. Бұл кезде әрбір заттың өзіне тән, меншікті ағзаға әсері де болады, сондай-ақ өзі жататын химиялық класына (тобқа) тән қасиеттерінің әсерін де көрсетеді. Өнеркәсіптік улардың ішінен тітіркендіргіш, нейротропты заттарды, бүйрек уларын, қан уларын, мутагендерд,і аллергендерді, канцерогендерді, теротогендерді және басқаларын ажыратады. Бұлай бөлуі улардың минимальды мөлшерде әсер етуі кезінде білінетін, таңдамалы әсер сипатын көрсетеді. Жоғарырақ дозаларында (концентрацияларында) немесе зат ұзақ уақыт әсер еткенде жалпы уландыратын әсерінің белгілері дамиды. Жанасқан жерінде қабыну тудыратын тітіркендіргіш заттарға хлор, күкірт ангидриді, азоттың қос тотығы, қышқылдар мен сілтілер және басқалары жатады. Органикалық еріткіштердің, бірқатар металлдардың әсеріне жүйке жүйесінің басым зақымдануы тән. Гепатотропты уларға төртхлорлы көміртегі, аллил спирті және т.б. жатады; Айқын аллергенді қасиетке хром, формальдегид, бериллий және басқалар ие. Этиленгликоль және мышьякты сутегі көбінесе бүйрекке әсер етеді. Мутагенді, тератогенді, канцерогенді және гонадотропты әсері бар заттарға бенз(а)пирен, никель, алты валентті хром, гидразин және оның туындылары, этиленамин, органикалық асқын тотықтар жатады.

Содержание слайда: Кәсіби улану. Профилактикалық шаралар Мәселен, Қазақстанда кәсіби аурулардың мынадай нозологиялық түрлері жиі кездесіп отыр: тыныс алу органдарының (39,2%), діріл ауруы (12,7%), қимыл-қозғалыс жүйесінің бұзылуы (22,9%), есту органдарының зардаптануы (7,6%), инфекциялық жұқпа аурулар (13,6%). Кәсіби созылмалы аурулар ішінде шаң-тозаңнан болатын тыныс алу мүшелерінің зақымдануына байланысты түрлі аурулар (11-13%), /пневмокониоздар (13-14%)/, демікпе ауруы (51%-ға дейін). Кәсіби уланулар, көбіне жұмыс орнында улану (5-6%) фактілері негізінен қорғасынның әсерінен және оның қосындылары: сынап, көмірқышқыл тотығы, хлор және фосфордан уланулар бойынша көбірек тіркеледі. Жалпы кәсіби аурулардың ішінде әсіресе жұмыс істеу қабілетін уақытша жоғалту жоғары деңгейде қалып отыр. Ал бұл біздің қоғам үшін ойланатын, шешімін табуға тиіс жағдай. Кәсіби аурушаңдықтың салдарынан еңбекке қабілеттіліктің және өмір жасының ұзақтығы-ның төмендеуі байқалады. Жұмысшылар арасында кәсіби аурумен ауыратындардың көп үлесін әйелдер құрап отыр. Денсаулыққа зиянды жағдайда еңбек ететін әйелдердің саны көбеюде.