Презентация Гликогенді және кетогенді аминқышқылдары. Биологиялық рөлі онлайн

Содержание слайда:

Содержание слайда: Жоспар І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім 1.Аминқышқылдарының құрылысы, жіктелуі. 2. Гликогенді аминқышқылдарынң құрылысы, биологиялық қызметтері. 3. Кетогенді аминқышқылдарынң құрылысы, биологиялық қызметтері. 4. Биологиялық рөлі. ІІІ. Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер  

Содержание слайда: Аминқышқылдар - молекуласында амин (~NH2) және карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар: H2N-CH2-COOH (аминсірке қышқылы (глицин)) Аминқышкылдарын радикалындағы сутек атомдары амин тобына алмасқан карбон қышқылдарының туындылары ретінде қарастыруға болады. Кейбір аминқышқылдарының құрамында екі аминтобы, гидроксил тобы, тиол тобы — SH, екі карбоксил тобы болады.

Содержание слайда: Я. Беккори 1736 жылы тұңғыш рет бидай ұнынан желімтіктелген ақуыз алды. Бірақ ақуыздың құрамы тек жүз жылдан кейін ғана басқа ғалымдардың тәжірибелері негізінде анықталды. Оны анықтау үшін жасалған алғашқы қадам ақуызды ыдырату анықталды. Егер ақуызды күшті қышқылмен (тұз қышқылымен) араластыра отырып қыздырса, ол өте кішкене бөлшектерге ыдырайды. Бұл бөлшектерді мұқият зерттегенде олардың құрамында карбоксил (СООН) тобының қышқылдық және амин (NH2) тобының негіздік қасиет көрсететіндігі дәлелденді. Кейіннен осы топтарды аминқышқылдары деп атады Я. Беккори 1736 жылы тұңғыш рет бидай ұнынан желімтіктелген ақуыз алды. Бірақ ақуыздың құрамы тек жүз жылдан кейін ғана басқа ғалымдардың тәжірибелері негізінде анықталды. Оны анықтау үшін жасалған алғашқы қадам ақуызды ыдырату анықталды. Егер ақуызды күшті қышқылмен (тұз қышқылымен) араластыра отырып қыздырса, ол өте кішкене бөлшектерге ыдырайды. Бұл бөлшектерді мұқият зерттегенде олардың құрамында карбоксил (СООН) тобының қышқылдық және амин (NH2) тобының негіздік қасиет көрсететіндігі дәлелденді. Кейіннен осы топтарды аминқышқылдары деп атады

Содержание слайда: 1820 жылы француз ғалымы А. Браконно ақуызды ыдырату арқылы аминқышқылы – глицинді алды, осыдан кейін аминқышқылдарын жүйелі түрде зерттеу басталды. Ең соңғы жиырмасыншы аминқышқылы – треонин 1935 жылы фибрин ақуызының құрамынан алынған болатын. Сөйтіп, ақуыз құрамына кіретін 20 түрлі аминқышқылын ашуға 130 жыл уақыт кетті. 1820 жылы француз ғалымы А. Браконно ақуызды ыдырату арқылы аминқышқылы – глицинді алды, осыдан кейін аминқышқылдарын жүйелі түрде зерттеу басталды. Ең соңғы жиырмасыншы аминқышқылы – треонин 1935 жылы фибрин ақуызының құрамынан алынған болатын. Сөйтіп, ақуыз құрамына кіретін 20 түрлі аминқышқылын ашуға 130 жыл уақыт кетті.

Содержание слайда: 1902 жылы Э.Фишер полипептид теориясын тұжырымдады, яғни белоктар күрделі полипептидтер, ондағы әрбір жеке аминқышқылы бір-бірімен пептидті байланысатынын анықтады. 1902 жылы Э.Фишер полипептид теориясын тұжырымдады, яғни белоктар күрделі полипептидтер, ондағы әрбір жеке аминқышқылы бір-бірімен пептидті байланысатынын анықтады.

Содержание слайда: Атаулары және изомерлері Атаулары және изомерлері Аминқышқылының қарапайым өкілі — аминсірке қышқылы NH2—СН2—СООН. Аминқышқылдарын көбіне қалыптасып кеткен тривиальді атаумен, мысалы, аминсірке қышқылын глицин атайды. Аминқышқылдарының изомерленуі көміртек тізбегінің изомерленуімен және амин тобының орналасуы бойынша анықталады. Атау үшін карбоксил тобы бар көміртек атомынан бастап нөмірлейді. Халықаралық номенклатурадан басқа көміртек атомдарын грек алфавиті әріптерімен белгілеп алып қолданылады. Бұл жағдайда белгілеу карбоксил тобынан кейінгі көміртек атомынан басталады.

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: аминоқышқылдардың физика-химиялық қасиеттерінің әртүрлілігіне негізделген:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Физиологиялық және биололгиялық құндылығы жағынан амин қышқылдары үш топқа бөлінеді:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Гликогендік амин қышқылдарының алмасуы Метиониннің алмасуы. Тірі жасушаларда екі субстраттың арасына құамынды бір С атомы бар тасымалдау арқылы жүретін өте маңызды өзгерістер бар. Ондай топтардың қатарына - СН3 - метил; - СН2ОН - гидроксиметил, формил, формимин. Осы өзгерістердің ішінде көбірек таралғаны метил тобын тасымалдау. Метил тобын тасымалдауға, әсіресе метионин және фолий қышқылдары қатысады. Енді осы меиониннің жасушада жүретін өзгеріс жолдарын қарастырайық.

Содержание слайда: Метионин - алмасуға жатпайтын амин қышқылы, яғни организмде синтезделмейді, тек тамақтың құрамында түсуге тиіс. Ол организмде метил тобын тасымалдауға қатысып, көптеген биохимиялық реакциялардың жүруіне жағдай жасайды. Атап айтқанда, метил тобын тасымалдау, құрамында азоты бар, ақуыздық заттарға жатпайтын, холин, адреналин, пурин және пиримидин сияқты азоттық негіздердің синтезіне, ДНҚ синтезіне, дәрі-дәрмектік заттарды залалсыздандыруды жүргізетін реакцияларға қажет. Метионин - алмасуға жатпайтын амин қышқылы, яғни организмде синтезделмейді, тек тамақтың құрамында түсуге тиіс. Ол организмде метил тобын тасымалдауға қатысып, көптеген биохимиялық реакциялардың жүруіне жағдай жасайды. Атап айтқанда, метил тобын тасымалдау, құрамында азоты бар, ақуыздық заттарға жатпайтын, холин, адреналин, пурин және пиримидин сияқты азоттық негіздердің синтезіне, ДНҚ синтезіне, дәрі-дәрмектік заттарды залалсыздандыруды жүргізетін реакцияларға қажет. Егер егеуқұйрықты метиониниі жоқ диетамен қоректендіріп, бірақ гомоцистеин қосып отырса, онда осы гомоцистеиннен жеткілікті түрде метионин түзілетіндігін көруге болады. Бірақ, қалыпты жағдайда, ешбір тағамды гомоцистеи болмайды, ол тек тамақпен түскен метиониннен түзіліп, қайдадан метионинге айналып отырады. Холинныің тамақпен түсуі метиониннің көбірек түсуіне жағдай жасайды.

Содержание слайда: Кетогендік амин қышқылдарының алмасуы. Фенилаланин мен тирозиннің алмасуы. Фенилаланин алмасуға жатпайтын амин қышқылдары қатарына жатады, себебі жануарлар мен адам ағзасында бензол сақинасы синтезделе алмайды. Ал тирозинді, фенилаланинмен синтезделетін болғандықтан, тамақтың құрамында жеткілікті болған жағдайда алмасуға жататын амин қышқылдарының бірі деп есептеуге болады. Фенилаланиннің тірі жасушадығы өзгерістері, оның фенилаланингидроксилаза ферментінің әсерінен тирозинге айналуынан басталады. Фенилаланингидроксилаза ферментінің белсенділігінің нашарлауы немесе генетикалық себептермен тіптен синтезделмеуі, фенилаланиннің тирозинге айналуына кедергі жасап, керісінше фенилаланин түзілетін фенилпирожүзім қышқылының концентрациясын арттырады.

Содержание слайда: Фенилаланин мен тирозинің алмасу жолдары көрсетілген сызбанұсқа

Содержание слайда: Фенилкетонурия - бұл науқас көбінесе жаңа туған нәрестеде байқалады, себебі нәрестенің организмде фенилаланингидросилаза ферменті жоқ болғандықтан. фенилалнин тирозинге айнала алмайды. Фенилпирожүзім қышқылының концентрациясының қанда артуы, нәрестенің ақыл-есінің кем болуына, мидың зақымдалуына әкеп соқтырады. Науқасты емдеу үшін құрамында фенилаланин жоқ диета қолдану керек. Фенилкетонурия - бұл науқас көбінесе жаңа туған нәрестеде байқалады, себебі нәрестенің организмде фенилаланингидросилаза ферменті жоқ болғандықтан. фенилалнин тирозинге айнала алмайды. Фенилпирожүзім қышқылының концентрациясының қанда артуы, нәрестенің ақыл-есінің кем болуына, мидың зақымдалуына әкеп соқтырады. Науқасты емдеу үшін құрамында фенилаланин жоқ диета қолдану керек.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Аминқышқылдары және олардың организмдегі атқаратын рөлі. Молекула құрамындағы бір немесе бірнеше амин топтары бар карбон және дикарбон қышқылдарының туындылары, аминкарбонды қышқылдары немесе жәй амин қышқылдары сияқты органикалық қосылыстардыңммаңызды тобын құрайды. Аминқышқылдар ақуыздар түзетін құрылымдық, химиялық бірліктер немесе "құрылыс кірпішіктер" болып табылады. Аминұышқылдарының құрамында 16% азот бар, бұл басқаша екіншілік тамақтану элементтері болып табылатын көміртектер мен майлардан құралған негізігі химиялық айырмашылық. Амин қышқылдарының организмдегі маңыздылығы ақуыздардың барлық өмірлік үрдістердегі үлкен рөлімен анықталады. Ең ірі жануарлардан, ең кіші микробқа дейінгі ағзалар ақуыздардан тұрады. Ақуыздардың неше түрлі формалары тірі ағзадағы болып жатқан барлық процестерге қатысады. Адам денесінде ақуыздардан бұлшықеттер, сіңірлер, барлық мүшелер және шаш, тырнақтар қалыптасады; ақуыздар сұйықтықтар мен сүйектің құрамына кіреді. Ағзадағы барлық процестерді тездететін және реттейтін ферменттер мен гормондар да ақуыз болып табылады.

Содержание слайда: Пайдаланылған әдебиеттер 1. Т.С.Сейтімбетов, Биологиялық химия, Алматы-2011ж 2. С.О.Тапбергенов, Медициналық биохимимя, Алматы-2011ж 3. З.С.Сеитов, Биоологиялық химия, 2012ж 4. П.К.Кенжебеков, Биологиялық химия (арнайы бөлімдері), -Шымкент, 2005ж 5. Биохимия сұрақтары мен жауаптары, С.М.Адекенов,-Алматы 2011ж