Презентация Өсімдіктердегі су алмасу физиологиясы. Судың өсiмдiк тiршiлiгiндеri маңызы онлайн

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда:

Содержание слайда: Кез келген организмнің тiршiлiк әрекеттерi қалыптагыдай жузеге асуы ушiн сыртқы ортадан жеткiлiктi мелшерде судың eнyi қажет. Кез келген организмнің тiршiлiк әрекеттерi қалыптагыдай жузеге асуы ушiн сыртқы ортадан жеткiлiктi мелшерде судың eнyi қажет. Өciмдiк клеткасына судың eнyiнe биоколлоидтардың бөрту, гидраттану куштерi әсер етедi. Ол қасиет тұқымдарды суға малғанда байқалады. Бiрақ тipi клеткаға судың eнyi негiзiнен осмостық кушке байланысты болады. Жартылай еткiзгiш мембрана арқылы судың ерсiлi-қарсылы жылжуы да теңеседi. Бул жағайдағы гuдростатuкалық қысым Р потенцuалдық осмос қысымына тең болады. Р=π* Ерітінділерде осмостық қысым тұрақты температурада еріген заттың концентрациясымен /көлемінің бірлігіндегі санымен/ белгіленеді.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Вант-Гофф - осмостық заңшылықтар Бойль-Мариоттың газдың заңдылықтарына сәйкес. Ол потенциалдық қысымды есептеу үшiн тeңдeyдi ұсынды: Вант-Гофф - осмостық заңшылықтар Бойль-Мариоттың газдың заңдылықтарына сәйкес. Ол потенциалдық қысымды есептеу үшiн тeңдeyдi ұсынды: π = і.CRT, с- ерітіндінің мольдік концентрациясы, Т - температура, R - газ турақтысы, І - изотоникалық коэффициент

Содержание слайда: Потенциалдық қысым Паскаль деген өлшеммен өлшенеді. Потенциалдық қысым Паскаль деген өлшеммен өлшенеді. Ол ерітіндігін максималды мүмкін қысымымен немесе ерітіндінің максимальды су соратын қабылетімен белгіленеді. Заттың молекулаларының энергия деңгейі, оның диффузиясының жылдамдылығы, заттың химиялық потенциалы деп атайды (ψ). Судың химиялық потенциалы су потенциалы (ψН2О) деп аталады. Ол судың диффузияланатын, буланатын, сорылатын қабілетін көрсетеді, Паскальмен өлшенеді. .

Содержание слайда: Ең жоғары судың потенциалы – химиялы таза таза судың потенциалы. Ол 0 –ге тең Ең жоғары судың потенциалы – химиялы таза таза судың потенциалы. Ол 0 –ге тең Сондықтан әр бір ерітіндінің және биологиялық сұйықтықтардың су потенциалы теріс мәнінде. Су потенциалына осмостық потенциал ψπ және гидростатикалық қысымымен байланысты потенциал ψр кіреді

Содержание слайда: Өсімдік клетка – осмостық жүйе Клеткаға кіретін судың күшін сорғыш күш S. деп атайды Ол клетканың су потенциалына тең (ψН2О). Су сорғыш күші клетка сөлінің осмостық қысымымен (π*) және клетканың тургорлық (гидростатикалық) қысымымен (Р) белгіленедіі. Ол клетка қабығының электростатикалық созылғандағы қарсы күшіне тең: S = π*- Р

Содержание слайда: Осы белгілерді термодинамикалық ауқымдарына /мөлшерлеріне/ ауыстырғанда Осы белгілерді термодинамикалық ауқымдарына /мөлшерлеріне/ ауыстырғанда бұл теңдіктің түрі мынадай болады: - (ψН2О)= - ψπ - ψр Клетка суға қанығып тұрғанда (тургесцентті) оның сорғыш күші 0-ге тең, ал тургорлық қысым осмостық потенциалдық қысымына тең S=0; Р= π

Содержание слайда: Клеткада толық тургор топырақта және ауада су жеткілікті болғанад байқалады. Клеткада толық тургор топырақта және ауада су жеткілікті болғанад байқалады. Клеткада су азайғанда (жел тұрғанада, топырақта су азайғанда), бірінші клетка қабығы су тапшылыққа ұшырайды, оның су потенциалы вакуольдың потенциалынан төмен болады, су клетка қабығына жылжиды Вакуольдан су шыққыанда, клетканың тургор қысымы төмендейді, сорғыш күші ұлғаяды. Ұзақ су тапшылықта өсімдіктер солып қалады. Осындай жағдайда Р=0, S = π*

Содержание слайда:

Содержание слайда: Тургорды жоғалтқан клетканы экспериментте көруге болады. Клетканы нипертоникалық ерітіндіге салғанда плазмолиз деген құбылыс байқалады. Тургорды жоғалтқан клетканы экспериментте көруге болады. Клетканы нипертоникалық ерітіндіге салғанда плазмолиз деген құбылыс байқалады. Жас ұлпаларда су жоғалтқанда тургор қысымы теріс мәнінде болып, протопластардың көлемы азайып, клетка қабығынан айырылмай бүріседі. Ол құбылыс циторриз деп аталады. Тамыр клеткалардың вакуоль сөлінің концентрациясы - 0.3-1,2 МПа. Жер үсті мүшелердің клеткаларында вакуоль сөлінің концентрациясы - 1,0-2,6 МПа. Ол осмостық концентрациясының және сорғыш күштің вертикальды градиентін қамтамасыз етеді. . Галофит клеткаларында ең жоғары осмостық қысым: 15МПа.

Содержание слайда: Өсімдіктегі су жылжудың механизмдері. Өсімдіктегі су жылжудың механизмдері. Су алмасу 3 сатыдан тұрады: Тамырмен су сору. Сосудтар арқылы судың жылжуы Транспирация, жапырақтар арқылы су булануы. Осы процестер бір бірімен байланысты.

Содержание слайда: Су сору және радиальды тасмалдану. Су сору және радиальды тасмалдану. Тамыр түтікшелері бар бөлікте су жақсы сорылады. Тамыр түтіктер Тамыр түтікшелердің негізгі мақсаты - тамырдың соратын көлемін үлкейтеді. Одан жоғары зоналарда су соратын қабілеті төмендейді, ұлпалар пробкаланады және суберинделенеді.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Тамырдың сыртынан тамыр қабығы, эндодерма, перицикл арқылы су ксилемаға дейін жылжиды. Тамырдың сыртынан тамыр қабығы, эндодерма, перицикл арқылы су ксилемаға дейін жылжиды. Қабық клеткалар арқылы су мен минералдық заттардың жылжуына 2 жол бар : - цитоплазмамен плазмодесмалар арқылы (симпласттық тасмалдау) - клетка қабықтар арқылы (апопласттық тасмалдау). Су ризодерма және паренхима клеткалардың цитоплазмаларына арқылы осмос заңдары бойынша жылжиды.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Клетка қабығының суға қарсылысы цитоплазмаға қарағанда төмен, судың радиальды тасмалдануы тамыр арқылы апопласт арқылы жүреді. Клетка қабығының суға қарсылысы цитоплазмаға қарағанда төмен, судың радиальды тасмалдануы тамыр арқылы апопласт арқылы жүреді. Эндодерма деңгейінде Каспари белдеушілер бар жерде апопластық тасмалдау түрі мүмкін емес. Олар су жібермейді. Су эндодермаға тек симпластық жолымен өтуге болады. Су тасымалдануы эндодерма деңгейінде реттеледі, жылдам апопластық тасмалдау баяу жүретін симпласты тасмалдауға ауысады.

Содержание слайда: Тамыр қысымының механизмдері. Тамыр қысымының механизмдері. Ксилемаға су осмостық қысым арқасында кіреді. Сосудтардағы және олардың клетка қабықтарындағы осмотық активті заттар - минеральды заттар мен паренхима клеткалардың плазмалеммасындағы активті ион насостармен бөлінетін метаболиттер. Осы заттардың жинақталуы сорғыш күшін түзеді, ол ксилемаға судың осмостық тасмалдануына себеп болады.

Содержание слайда: Тамыр қысымы Тамыр қысымы (төменгі қозғаушы куш) Судың өciмдiк бойымен тамыр қысымының ьқпалымен көтерiлу механизмiн төменгi шеттiк қозғаушы куш деп аталады.

Содержание слайда: Тамыр қысымы - тамырдағы иондық насостардың жұмысының және ксилема түтіктетepiнe судың осмостық (ырықсыз) eнуінің нәтижесiнде түтiктepдe пайда болатын гидростатикалық қысымы. Тамыр қысымы - тамырдағы иондық насостардың жұмысының және ксилема түтіктетepiнe судың осмостық (ырықсыз) eнуінің нәтижесiнде түтiктepдe пайда болатын гидростатикалық қысымы. Ол ксилема ерiтiндiсiн түтіктер арқылы тамырдан жерустi бөлiктерiне көтерiлуiн қамтамасыз етедi. Төменгi шеттiк қозғаушы күш - судың өciмдiк бойымен тамыр қысымының ықпалымен көтерiлу механизмi.

Содержание слайда:

Содержание слайда: Транспирация (судың булануы). Жоғарғы шеткi қозғаушы күш Транспирация (судың булануы). Жоғарғы шеткi қозғаушы күш Транспирация - судың өciмдiк дeнeciнeн булануын mраnспuрацuя

Содержание слайда: Траспирацияны сипаттайтын көрсeткiштeрі Траспирацияны сипаттайтын көрсeткiштeрі Транспирацияның қарқындылығы Транспирацияның өнiмдiлiгi Транспирациялық коэффициенті Салыстырмалы транспирация Су қорының пайдаланылу жылдамдығы

Содержание слайда: Транспuрацuяның қарқындлығы - жапырақтың белгiлi ауданынан белгiлi уақытгың iшiнде буланған судың мөлшерi Транспuрацuяның қарқындлығы - жапырақтың белгiлi ауданынан белгiлi уақытгың iшiнде буланған судың мөлшерi Оны 1 м2 немесе 1 дм2 ауданнан 1 caғaттa буланған судың г мөлшерiмен бейнеленедi. Көптеген өciмдiктepдe транспирация қарқындылығы күндiз 15-250 г/м2, түнде 1-20 г/м2 Транспирацuяның өнiмдiлiгi - бiр кг су булaнғанда пайда болған құрғақ заттың мөлшерi. 1 кг су буланғанда 1-8 г (орташа 3 г) қурғақ зат пайда болады.

Содержание слайда: Транспuрацuя коэффuцuенmi - құрғақ заттың белгiлi мөлшерiне жұмсалған судың мөлшерi. Бул шама транспирацияның өнiмдiлiгiне кepi көрсеткiш. Өciмдiктepдeгi транспирациялық коэффициенті - орташа ­ 300-ге тең, 1 т түciмгe 300 т су жумсалады. Транспuрацuя коэффuцuенmi - құрғақ заттың белгiлi мөлшерiне жұмсалған судың мөлшерi. Бул шама транспирацияның өнiмдiлiгiне кepi көрсеткiш. Өciмдiктepдeгi транспирациялық коэффициенті - орташа ­ 300-ге тең, 1 т түciмгe 300 т су жумсалады. Салысmырмалы mранспuрацuя - жапырақтың белгiлi ayдaнынан белгiлi уақыттың iшiнде буланған су мөлшерiнің сондай ауданы ашық су бетiнен, сондай уақыттың iшiнде буланған су мөлшерiнің қaтынacы. Орташа 0,4-0,5-ке тең.

Содержание слайда: Устьицальқ жане кутикулалық транспирация. Устьицальқ жане кутикулалық транспирация. Усmьuцалық mранспuрацuя үш сатыдан турады: а) судың жапырақ жуйкелерiнен мезофилл клеткаларының қабықтарына ipiгyi; б) судың клетка қабықтарынан клетка аралықтарына және устьицалар астындағы қүыстарға булануы; в) одан устьицалар арқылы қоршаған атмосфераға ipiгyi. Устьицалар арқылы жапырақ, пен атмосфера арасындағы газ алмасу процесi жузеге асады, ол - су буын, С02 жане 02 өткiзетiне негiзгi жол. Устьицалар жапырақтың eкi жағында да болуы мумкін; бiрақ, устьицалары жапырақтың, астынғы бeтiнде ғана болатын өciмдiк турлерi көптен кездеседi. Өciмдiктiң көлеңкедегi жапырақтарында жарық мол түceтiн жапырақтарға қарағанда устьицалар саны кeміpeк болады.

Содержание слайда: Куmикулалық транспирация - судың тiкелей жапырақ бетiнен булануы. Куmикулалық транспирация - судың тiкелей жапырақ бетiнен булануы. Устьицалар ашык, болған жағдайда судың кутикула арқылы булануы жалпы mранспирациямен салыстырғанда мардымсыз болады. Бiрақ устьицалар жабық болса, мысалы қуаңшылықта, кутикулалық транспирация көптеген өсiмдiктердің су алмасу процесінде маңызды орын алады.

Содержание слайда: Устьицалық транспирацияның реттелyi. Устьицалық транспирацияның реттелyi. Гидроырықты устьицалар қимылы - - туйықтаушы клеткалардың өзiндегi өзгерiстерге байланысты қимылдар. Гидроырықсыз устьицалар қимылы -устьицаны қоршаған басқа клеткалардағы өзгерiстерге байланысты қимылдар, ырықсызға жатады

Содержание слайда: Тұйықтаушы клеткалардағы фотосинтез процесi устьицалар қимылын реттеуге қатысады. Тұйықтаушы клеткалардағы фотосинтез процесi устьицалар қимылын реттеуге қатысады. Кемiрсулар синтезiнің кушеюi туйықтаушы клеткалардың сорғыштық күшiн ұлғайтып, оларға судың сіңуі жеделдеуiнен устьицалар ашылады.

Содержание слайда: Устьицалар қимылының және транспирацияның тәулiктiк құбылуы Устьицалар қимылының және транспирацияның тәулiктiк құбылуы

Содержание слайда:

Содержание слайда: 1.Осмостық белсенді заттарға қай органелла бай? 1.Осмостық белсенді заттарға қай органелла бай? 1. протопластар 2. митохондриялар 3. вакуоль 4. хлоропластар 5. сферопластар 2. Клетканың толық тургесценттігі қандай жағдайда байқалады? 1. Тургор қысымы осмос қысымымен теңескенде 2. Осмос қысымы тургор қысымынан басым болғанда 3. Клетканың сорғыш күші жоғары болғанда 4. Тургор қысымы мен сорғыш күш теңескенде 5. Судың булануы оның сіңірілуінен асқанда